# Wstęp

Przy coraz niższej liczbie urodzeń, media piszą ciągle o najniższej liczbie urodzeń od końca drugiej wojny światowej. Tylko czy ta liczba urodzeń jest najniższa tylko od tego czasu? Pisałem już kiedyś (link), że w 20-leciu międzywojennym liczba urodzeń była znacznie wyższa, przez kilka lat przekraczając nawet granicę miliona urodzeń rocznie, 4 razy więcej niż obecnie.

A co z wcześniejszymi latami? Nie mamy tu łatwo dostępnych statystyk o liczbie urodzeń w Polsce, szczególnie że kraj był wtedy podzielony pomiędzy 3 państwa zaborcze, ale możemy pokusić się o pewne szacunki.

# Źródła danych

Dane dotyczące współczynnika dzietności w latach 1800-1920 zaczerpnąłem z badania fundacji Gapminder “Total Fertility Rate around the world over the last centuries” dostępnej pod linkiem: https://ourworldindata.org/grapher/children-born-per-woman?tab=chart&country=~POL (zachęcam do zerknięcia, dla UK dane dostępne są już od 1541!)

Dane dotyczące liczby urodzeń wziąłem z portalu Statista: https://www.statista.com/statistics/1016947/total-population-poland-1900-2020/

Nie jestem pewny, czy dane dotyczące liczby ludności nie będą przynajmniej dla niektórych lat zaniżone, bo np. to źródło podaje populację Polski w 1921 na 24 miliony, kiedy Wikipedia wspomina o 27.1 milionach ludzi w tym roku. Pracujmy jednak na tym, co mamy, jako że cały ten wpis ma pokazywać bardzo zgrubne przybliżenia, a nie być żadną pracą naukową.

# Założenia obliczeń

1. Mała przypominajka: współczynnik dzietności (TFR) na poziomie np. 5 oznacza, że w ciągu całego życia kobieta będzie mieć średnio 5 dzieci.
2. Kobiety to średnio 50% populacji, a wśród nich jedynie te w wieku 15-49 są w “oknie rozrodczym”, czyli kiedy mogą zajść w ciążę. Na potrzeby obliczeń przyjmijmy, że połowa kobiet w danej populacji jest w tym wieku, a drugą połową będą dziewczynki młodsze niż 15 lat i panie starsze niż 49 lat. Czyli w wieku rozrodczym mamy jakieś 25% populacji.
3. Jako że współczynnik dzietności to średnia liczba dzieci w całym “oknie rozrodczym”, to możemy obliczyć ile średnio dana kobieta urodzi dzieci rocznie (zakładając wspomniany wcześniej TFR 5.0): $$ \frac{TFR}{35} = \frac{5}{35} \approx 0.142 $$
4. Na podstawie tych informacji możemy wyznaczyć szacunkową liczbę urodzeń (dla łatwości obliczeń przyjmijmy populację 10 milionów osób), poprzez pomnożenie przez siebie liczby kobiet w wieku rozrodczym i średniej liczby urodzeń na kobietę rocznie:

$$ \frac{10 000 000}{4} \times 0.142 = 2 500 000 \times 0.142 = 355 000 $$

Czyli według powyższych założeń i obliczeń, w 10-milionowej populacji w której współczynnik dzietności wynosi 5.0, będzie rodzić się około 355 tysięcy dzieci rocznie.

# Liczba urodzeń w latach 1800-1920

Poniżej znajduje się tabela z obliczonymi na podstawie powyżej opisanych założeń, szacunkowymi liczbami urodzeń w latach 1800-1920:

# Wnioski

Jak widać, “liczba urodzeń najniższa od końca II WŚ” jest sporym niedopowiedzeniem. Obecne liczby urodzeń są najniższe od co najmniej 1800 roku!

Oczywiście, tych liczb nie można w żaden sposób porównywać 1:1 i ten most nie miał tego na celu. Poziom medycyny, warunki sanitarne, poziom życia, śmiertelność kobiet przy porodzie czy śmiertelność niemowląt i dzieci zmieniły się drastycznie pomiędzy rokiem 1800 a obecnymi czasami, co uniemożliwia jakiekolwiek porównania liczb bezwzględnych.